چه زمانی نیاز است تا با یک متخصص راجع به گزینههای درمانیتان صحبت کنید؟
بررسی گزینههای درمانی با کمک جراح ارتوپد امری بسیار حیاتی بوده و به شما کمک میکند تا راحتتر درباره‌ی روند درمانتان تصمیم بگیرید و ببینید که آیا انجام جراحی تعویض مفصل زانو برایتان بهترین گزینه است یا خیر. بنابراین بهتر است درباره‌ی عمل تعویض مفصل زانو اطلاعاتی کسب کنید تا بتوانید سوالاتی که در اینباره برایتان پیش می‌آید را از جراح خود بپرسید. پیش از این که به دنبال راهی برای درمان باشید، سعی کنید ابتدا دیدگاه دقیقی از دردی که دارید و اثراتی که این درد میتواند بر روی توانایی حرکتی و زندگی روزمرهتان داشته باشد، بدست آورید. پاسخ به سوالات زیر نقطهی مناسبی برای شروع است.
ارزیابی درد زانو
اگر پاسخ شما به تنها یکی از سوالات زیر مثبت میباشد پس زمان آن فرارسیده که به کمک یک پزشک به بررسی راههای درمانیتان بپردازید.
1. آیا بیش از یک روز در هفته دچار درد زانو هستید؟
2. آیا دردتان در خواب شما تداخل ایجاد میکند؟
3. آیا مصرف دارو دیگر در تسکین درد شما موثر نمیباشد؟
4. آیا در انجام وظایف روزانه‌تان دچار مشکل شدهاید؟
5. آیا هنگام راه رفتن در زانویتان احساس درد دارید؟
چه پزشکانی می‌توانند به درمان زانو درد کمک کنند؟
پزشک عمومی، جراح ارتوپد، متخصص پزشکی ورزش و متخصص رماتسیم از جمله افرادی هستند که در درمان درد زانو می‌توانند کمک کنند. بیشتر درباره‌ی این افراد بخوانید و ببینید که چگونه می‌توانند به شما کمک کنند.
پزشک عمومی
پزشکانی که شما برای مشکلات پزشکی معمول خود مانند چکآپ سالیانه یا بیماریهای غیر اورژانسی، به آنها مراجعه میکنید را پزشکان عمومی مینامند. این افراد بنابر نوع و شدت درد زانو برای ادامهی درمان، شما را به یکی از متخصصین پزشکی ورزش، رماتیسم و یا جراح ارتوپد رجوع می‌دهند.
متخصصین پزشکی ورزش
پزشکانی هستند که در زمینهی پیشگیری، ارزیابی و درمان آسیب‌های ناشی از ورزش تخصص دارند. آنها احتمالا درمان درد زانو را با دارو، فیزیوتراپی یا تزریق استروئید، پیشنهاد می‌کنند و اگر بر این عقیده باشند که انجام جراحی شرایط شما را بهبود خواهد بخشید، برای ارزیابیهای بیشتر، شما را به یک جراح ارتوپد رجوع خواهند داد.
متخصصین رماتیسیم
پزشکانی که علاوه بر بیماریهای مرتبط با استخوان‌ها، مفاصل، عضلات و رباط‌ها، در زمینهی تشخیص و درمان آرتروز مفصلی و رماتیسم مفصلی نیز تخصص دارند. آنها درمان درد زانو را احتمالا با دارو، فیزیوتراپی یا تزریق استروئید، پیشنهاد خواهند کرد و اگر تصور شود که برای از بین رفتن مشکل زانوی شما جراحی نیاز است، شما را برای ارزیابی بیشتر به یک جراح ارتوپد ارجاع خواهند داد.
جراحان ارتوپد
پزشکانی که تخصص بیشتری در زمینهی آسیب‌های سیستم اسکلتی – عضلانی بدن (استخوان‌ها، عضلات و مفاصل) دارند، جراحان ارتوپد نامیده می‌شوند. این متخصصان احتمالاً درمان درد زانو را با دارو، فیزیوتراپی، تزریق استروئید (Steroid) و در نهایت هم تعویض مفصل زانو، پیشنهاد می‌کنند.
چگونه آمادهی ملاقات با یک جراح ارتوپد شویم؟
بررسی پوشش بیمه
پیش از موافقت با عمل تعویض مفصل زانو، از برنامهی بیمهتان در رابطه با این عمل اطلاع حاصل کنید؛ عملی که هزاران دلار هزینهبر خواهد بود. این را در ذهن داشته باشید که هزینهی عمل بخشی از مفصل زانو (Partial Knee Replacement) تقریبا نصف عمل تعویض کامل زانو است. بنابراین با بیمه کنندهی خود تماس بگیرید و از میزان پوشش برنامه بیمهتان اطلاعات دقیقی حاصل نمایید.
ایجاد پیشینهای پزشکی از خودتان
برای ایجاد پیشینهی پزشکی می‌توانید از چک لیست زیر کمک بگیرید و در روز ملاقات با پزشکتان در اختیار وی قرار دهید:
- تمامی داروها و مکملهایی که مصرف میکنید، به همراه میزان مصرف و زمان مصرف
- بیماریهای قابل توجه و مزمنی که از آنها رنج بردهاید
- تمامی جراحیهایی که تاکنون داشتهاید و هرگونه شرایط دیگری که برایتان پیش آمده، مانند: عکس العمل به بیهوشی
- هرگونه آلرژی یا حساسیت دارویی و غذایی
- زمینه دیابت، سرطان و بیماری قلبی در خانوادهتان
- عادات و سبک زندگی؛ مانند: سیگار کشیدن، مصرف الکل، ورزش کردن و یا رژیم غذایی بخصوص
معاینات پزشک ارتوپد
معاینات جراح ارتوپد میتواند شامل موارد زیر باشد:
- بررسی پیشینهی پزشکی. جراح ارتوپدتان راجع به وضعیت کلی سلامتتان اطلاعاتی جمعآوری نموده و درباره‌ی شدت درد زانو و عملکردتان از شما سوالاتی خواهد پرسید.
- انجام معاینات جسمانی. در این مرحله، جراح گستره‌ی حرکتی، قدرت، پایداری و راستای مفصل زانو را بررسی میکند.
- تصویربرداری با پرتوی ایکس. به کمک تصاویر پرتوی ایکس، جراح به میزان شدت آسیب دیدگی و تغییر شکل مفصل زانو پیمیبرد.
- تجویز دیگر تستهای تشخیصی. جراح، گاهی اوقات انجام تست خون و تصویربرداریهای پیشرفتهتری مانند امآرآی (MRI) را تجویز میکند. تست امآرآی را معمولا برای بررسی دقیقتر وضعیت استخوان و بافتهای نرم اطراف مفصل زانو انجام می‌دهند.
پس از تکمیل معاینات، جراح ارتوپد نتایج بدست آمده را با شما درمیان میگذارد و به کمک شما بررسی میکند که آیا انجام عمل تعویض مفصل زانو برای کاهش درد و بازگرداندن شما به جریان زندگی، موثر خواهد بود یا خیر. سایر راههای درمانی ممکن؛ مانند: مصرف دارو، انجام تزریق، فیزیوتراپی و یا انجام انواع جراحیهای دیگر، نیز در این مرحله بیان و بررسی می‌شوند.
در صورت انتخاب عمل تعویض مفصل زانو، جراح، خطرات و عوارض احتمالی جراحی را برایتان شرح خواهد داد.
تصمیمگیری برای انجام جراحی تعویض مفصل زانو
یکی از فاکتورهای مهم در تصمیمگیری برای انجام عمل تعویض مفصل زانو این است که بدانید چه انتظاراتی می‌توانید از این عمل داشته باشید.
در 90% بیمارانی که عمل تعویض مفصل زانو انجام دادهاند، درد زانو تا حد خیلی زیادی کاهش پیدا کرده و توانایی انجام فعالیت‌های روزانهشان هم بهبود یافته است. باید درنظر داشته باشید که انجام این عمل باعث می‌شود تا سطح تواناییهایتان به حالت طبیعی بازگردد، نه فراتر.
فعالیتهایی که قادر خواهید بود بعد از انجام جراحی تعویض مفصل زانو انجام دهید عبارتند از: پیادهروی نامحدود، شنا، گلف، رانندگی، کوهپیماییِ سبک (Hiking)، دوچرخهسواری و به طور کلی هرگونه فعالیتی که شدت دشواری پایینی داشته باشد.
بخاطر داشته باشید که با انجام اصلاحاتی در نحوهی انجام کارهایتان، می‌توانید مفصل تعویض شده‌ی خود را سالها سالم نگه دارید.
چگونه برای جراحی تعویض مفصل زانو آماده شویم؟
همه افراد خواستار بهترین نتیجه‌ی ممکن از جراحی خود هستند. در جراحی تعویض مفصل زانو، بهترین نتیجه یعنی کاهش چشمگیر درد و تورم، افزایش گستره‌ی حرکتی و بهبود قدرت مفصل زانو است. برای رسیدن به این هدف، باید عادات خاصی را در شیوهی زندگی خود تنظیم کنید.
آمادگی پیش از عمل میتواند عوارض پس از عمل و حین عمل را کاسته و حتی از بروز آنها جلوگیری کند. بنابراین سعی کنید تا در هفتههای پیش از عمل، بدنتان را برای جراحی آماده سازید. در این هفتهها جراح ارتوپدتان ممکن است:
- رژیم غذاییتان را سخت کند و یا مکملهای غذایی به آن اضافه نماید
- از شما بخواهد تا مصرف بعضی داروها را قطع کنید
- شما را به یک فیزیوتراپ ارجاع داده و پیش از عمل چند حرکت ورزشی سبک به شما پیشنهاد کند؛ زیرا هرچه پا هنگام جراحی قویتر باشد، پس از جراحی نیز قوی خواهد ماند و این خود میتواند به تسریع روند بهبود شما کمک کند.
ارزیابی پزشکی
اگر درنهایت تصمیم گرفتید که جراحی تعویض مفصل زانو انجام دهید، جراح ارتوپدتان چند هفته پیش از عمل، به منظور انجام یک ارزیابی کامل، شما را به یک پزشک عمومی ارجاع خواهد داد. این ارزیابی شامل بررسی پیشینهی پزشکی بیمار و انجام معاینات جسمانی میباشد. هدف از انجام این ارزیابی، اطمینان حاصل نمودن از آمادگی شما برای انجام جراحی و تکمیل دوره‌ی ریکاوری میباشد.
افرادی که دچار بیماریهای مزمنی مانند بیماری قلبی هستند، پیش از جراحی باید وضعیتشان توسط متخصصین آن بیماری ارزیابی شوند.
انجام تستهای تشخیصی
جراح به منظور برنامهریزی برای جراحی، ممکن است تستهایی مانند آزمایش خون و ادرار را برایتان تجویز نماید.
تنظیم داروهای مصرفی
لیست تمامی داروهایی که مصرف میکنید را در اختیار جراحتان قرار دهید. به این ترتیب او به شما خواهد گفت که چه داروهایی را باید قطع کنید و چه داروهایی را می‌توانید تا زمان انجام جراحی همچنان ادامه دهید.
ارزیابی دندانها
احتمال وقوع عفونت پس از جراحی تعویض مفصل زانو خیلی کم میباشد. عفونت زمانی اتفاق میافتد که باکتریها به جریان خون راه پیدا کنند. برای کاهش خطر عفونت، پروسه‌های دندانپزشکی مانند: کشیدن دندان یا جراحی لثه باید حتما پیش از جراحی تعویض مفصل انجام شوند.
ارزیابی ادرار
افرادی که به صورت مکرر دچار عفونت ادراری می‌شوند و یا اخیرا دچار عفونت ادراری شدهاند، پیش از جراحی باید ارزیابی ادرار انجام دهند. افراد مسنی که دچار بیماری پروستات هستند هم باید پیش از اینکه تحت عمل قرار گیرند، نسبت به درمان آن بیماری اقدام کنند.
تغذیه
پیش از عمل جراحی، باید توجه زیادی به تغذیه خود داشته باشید. پروتئین، کلسیم و ویتامین دی، همه در روند ترمیم استخوان تاثیر گذارند. جراح در صورت نیاز، مکمل غذایی و میزان مصرف آنرا برای شما تعیین میکند.
داروهای گیاهی و داروهای بیهوشی اثر متقابل دارند و از آنجایی که این خطر درحال حاضر به خوبی برای انجمن پزشکی شناخته شده نیست، بهتر است تا طبق پیشنهاد انجمن متخصصان بیهوشی آمریکا (ASA - the American society of Anesthesiologists) مصرف هرگونه داروی گیاهی را دو تا سه هفته پیش از عمل متوقف کنید. بعلاوه، برخی از مکملهای غذایی می‌توانند خون را رقیق سازند. از آنجایی که ممکن است پزشک در هفتههای پیش از عمل، رقیقساز خون برایتان تجویز کند، درباره‌ی ادامهی مکملهای غذاییتان درکنار داروهای رقیقساز خون، با پزشک مشورت کنید. الکل و کافئین نیز می‌توانند در حین عمل یا پس از آن، مشکلات خونریزی ایجاد کنند. به همین دلیل شما باید حداقل از یک هفته قبل از جراحی مصرف الکل، قهوه و چای را متوقف سازید.
کاهش وزن
از آنجایی که زانو بیشتر وزن بدن را تحمل میکند، بیماران سنگین وزن، دشواریها و پیچیدگیهای بیشتری را حین عمل و پس از آن تجربه خواهند کرد. کاهش وزن پیش از عمل، احتمال بروز این دشواریها را کاهش خواهد داد. از طرفی کاهش وزن، توانایی حرکت و مشارکت شما در جلسات فیزیوتراپی را هم بهبود میبخشد. بسیاری از این مشکلات با یک برنامهی جدی کاهش وزن در هفتههای منتهی به عمل، قابل اجتناب میباشند. از همه مهمتر، هرچه وزن بدن کمتر باشد، فشار کمتری به مفصل زانوی جدید وارد می‌شود. بنابراین پزشک به شما کمک میکند تا وزن خود را با توجه به شاخص تودهی بدنیتان (Body Mass Index) به میزان لازم کاهش دهید.
ترک سیگار!
به احتمال زیاد پزشک از شما درخواست میکند تا به مدت 24 ساعت پیش از عمل از کشیدن تنباکو خودداری کنید. به طور کلی احتمال بروز عفونت در زانوی تعویض شده و ابتلا به مشکلات ریوی مانند ذاتالریه،در بیمارانی که سیگار میکشند بیشتر است. این عادات منفی، روند بهبود مفصل تعویض شده را هم کند می‌کنند. هفتههای پیش از عمل زمان مناسبی برای ترک سیگار است. پزشک معالجتان به شما کمک میکند تا راه مناسبی را برای ترک این عادات پیش بگیرید.
سایر بیماریها یا شرایط پزشکی
اگر در هفتههای نزدیک جراحی، بیماری شدید یا شرایط خاصی؛ مانند: سرماخوردگی، آنفولانزا، پیچخوردگی، هرگونه واکنش آلرژیک و یا یک زخم باز، برایتان پیشآمد، حتما به پزشک اطلاع دهید. درصورت بروز این شرایط، پزشک شما تصمیم خواهد گرفت که آیا نیاز به جابجایی تاریخ جراحی است یا خیر.
برنامه ریزی برای جراحی
بیمارانی که برای جراحی تعویض مفصل خود برنامهریزی می‌کنند به احتمال زیاد تجربهی بهتری از عملشان خواهند داشت. کارهای زیادی وجود دارد که شما می توانید برای تسریع روند توانبخشی بعد از عملتان انجام دهید، از جمله:
- خود را آموزش دهید. راجع به عملی که در پیش دارید اطلاعاتی را از طریق مطب جراح و یا وبسایت های اینترنتی مرجع کسب کنید.
- اهدای خون. با جراح خود راجع به اینکه آیا اهدای خون از طرف شما برای استفادهی احتمالی آن در تزریق خون به خودتان حین عمل، ضروری است یا خیر، گفتوگو کنید.
- مرخصی به دلیل بیماری. اگر جایی استخدام هستید، مدتی را برای جراحی و توانبخشی پس از آن مرخصی بگیرید. در رابطه با مدت مرخصی با جراحتان مشورت نمایید.
- مکانی موقت برای پارک وسیلهی نقلیه. از بیمارستان یا مطب جراح در اینباره پرسوجو کنید.
برنامهریزی برای دوره‌ی ریکاوری پس از عمل
هرچند شما بلافاصله پس از جراحی قادر خواهید بود تا به کمک واکر یا عصا راه بروید اما تا هفتهها پس از جراحی برای انجام وظایف روزانه مانند: آشپزی، خرید، حمام کردن و شستن لباسهایتان به کمک نیاز خواهید داشت.
اگر تنها زندگی میکنید می‌توانید از مطب جراح ارتوپدتان، یا یک مددکار اجتماعی (Social Worker) و یا فردی که در بیمارستان مسئول ترخیص و خدمات پس از ترخیص است (Discharge Planner)، بخواهید تا مقدماتی را فراهم آورند که فردی ماهر، پس از ترخیص از بیمارستان به شما در خانه کمک کند و یا اینکه درصورت نیاز، مقدماتی را برایتان فراهم کنند تا پس از ترخیص از بیمارستان برای مدت کوتاهی در یک مرکز خدمات پرستاری (Extended Care Facility) بمانید.
آماده سازی خانه برای دوره‌ی ریکاوری پس از جراحی
ایجاد اصلاحاتی در خانه میتواند شرایط را برای گذراندن دوره‌ی ریکاوریتان راحتتر نماید. به طور مثال موارد زیر می‌توانند انجام فعالیت‌های روزانه را برایتان راحتتر سازند:
- در کنار دوش یا وان حمام، میلهی ایمنی (Safety Bars) یا نرده نصب کنید
- تمام راه پله ها را نردهکشی کنید
- برای اوایل دوره‌ی ریکاوری صندلیای تهیه نمایید که دارای نشیمنگاهی محکم و سفت (به ارتفاع حدود 45 تا 50 سانتیمتر)، دو دسته، پشتی محکم و چهارپایهای برای بالا آورد سطح پاها، باشد.
- از توالت فرنگی استفاده نموده و سطح نشستن آن را، درصورت نیاز، با استفاده از تجهیزات مخصوصی بالا آورید تا هنگام نسشتن کمتر به شما فشار وارد شود.
- هنگام دوشگرفتن از نیمکتها یا صندلیهایی که محکم و پایدار بوده و مخصوص اینکار میباشند، استفاده کنید.
- اگر در مسیر رفتوآمدتان در خانه فرشی لیز یا سیم برقی وجود دارد که احتمال دارد خطر آفرین باشد، آنرا از مسیر حرکتتان خارج سازید.
- از آنجاییکه استفاده از پله‌ها در اوایل دوره‌ی ریکاوری برایتان دشوار خواهد بود، بهتر است تا کمتر از پله‌ها رفتوآمد نموده و برای مدتی، به طور موقت در یک طبقهی ثابت برای خودتان یک اتاق نشیمن درنظر بگیرید.
چه انتظاراتی پس از عمل تعویض مفصل زانو میتوان داشت؟
به طور کلی عمل تعویض مفصل زانو یک عمل موفق بحساب می‌آید و این موفقیت با معیارهایی از جمله طول عمر مفید ایمپلنت، میزان رضایت شما از کاهش درد و افزایش توانایی حرکتیتان، سنجیده می‌شود.
پس از پایان جراحی، تمرکزتان را بر دوره‌ی ریکاوری و توانبخشی معطوف کنید. شما نیاز دارید تا به فعالیت‌های روزانه‌تان بازگردید. جراح به شما خواهد گفت که چه زمانی قادر خواهید بود فعالیت‌های معمولتان را دوباره از سر بگیرید. اما معمولا پس از گذشت دو تا چهار هفته از دوره‌ی ریکاوری احتمالا قادر به انجام فعالیتهایی مانند بالا و پایین رفتن از پله‌ها، رانندگی و زانو زدن خواهید بود. درصورتیکه شغلتان نیازمند کار فیزیکی نباشد، بعد از حدود یک ماه می‌توانید سرکار خود بازگردید.
با پیگیری برنامهی توانبخشیای که برایتان تنظیم شده و دنبال کردن گفتههای پزشکتان قادر خواهید بود که نتایج عمل تعویض زانوی خود را بهبود ببخشید.
روند ریکاوری در بیمارستان چگونه است؟
به احتمال زیاد پس از جراحی تا چند روز در بیمارستان بستری خواهید بود. روند ریکاوری در این دوره شامل موارد زیر است:
کنترل درد
داشتن اندکی احساس درد پس از جراحی کاملا طبیعی بوده و بخشی از روند بهبود میباشد. پزشکان و پرستاران در این شرایط تلاش می‌کنند تا دردتان را کاهش داده و روند ریکاوریتان را سرعت بخشند.
برای تسکین درد بعد از عمل، معمولا مسکن تجویز می‌کنند. در رابطه با کنترل درد، مسکنهای زیادی وجود دارند؛ مانند: اوپیوئیدها (Opioids)، داروهای ضد التهاب فاقد استروئید (NSAIDs) و بیحسیهای موضعی. پزشک به منظور تاثیر بهتر بر کاهش درد معمولا این داروهای مسکن را به صورت ترکیبی تجویز میکند تا با این کار میزان مصرف اوپیوئید هم کاهش یابد.
باید بدانید که اگرچه اوپیوئیدها به کاهش درد کمک می‌کنند اما جزء مواد مخدر بوده و می‌توانند اعتیاد آور باشند؛ به طوریکه اعتیاد به اوپیوئیدها و مصرف بیش از حد این داروها در آمریکا تبدیل به مشکلی جدی شده است. بنابراین بسیار اهمیت دارد که مصرف اوپیوئید دقیقا طبق دستور پزشک و تحت نظر وی باشد. به محض اینکه حس کردید دردتان رو به بهبودی است، مصرف اوپیوئید را متوقف نمایید. توجه داشته باشید که اگر تا چند روز پس از جراحی دردتان کاهش پیدا نکرد، حتما به جراحتان اطلاع دهید.
جلوگیری از تشکیل لخته‌ی خون
اقداماتی که پزشک به منظور جلوگیری از تشکیل لخته‌ی خون و کاهش تورم پاها، ممکن است به شما پیشنهاد کند عبارتند از: مصرف رقیقکنندههای خونی، پوشیدن جوراب‌های طبی فشاری و استفاده از ابزارهای مخصوصی که پاها را دربر گرفته و به صورت متناوب از باد پر و خالی می‌شوند.
سعی کنید تا بلافاصله پس از جراحی، پاها و مچها را حرکت دهید؛ زیرا اینکار سبب می‌شود تا جریان خون در عضلات پا افزایش یافته، از تورم و تشکیل لخته‌ی خون در پا جلوگیری گردد.
فیزیوتراپی
اکثر بیماران، یک روز بعد از جراحی، تمرینات ورزشی زانوی جدیدشان را شروع می‌کنند. البته در مواردی هم دیده شده که بیمار دقیقا در روز جراحی شروع به حرکت دادن زانوی جدیدش نموده است. اندکی پس از جراحی، فیزیوتراپ برای کمک به تقویت پا و بازیابی توانایی حرکتی زانو، چند حرکت ورزشی به شما آموزش خواهد داد. اینگونه به تدریج قادر خواهید بود تا راه بروید و به انجام فعالیت‌های روزانه‌تان بپردازید.
از طرفی جراحتان برای کمک به بازیابی توانایی حرکتی زانو و پا، از دستگاه مخصوصی استفاده میکند که زانویتان را در حالی که در تخت دراز کشیدهاید به حالتهای مختلف حرکت میدهد. این دستگاه CPM (Continuous Passive Motion) نام دارد. برخی از جراحان بر این باورند که دستگاه CPM، با قرار دادن پا در سطحی بالاتر به کاهش تورم زانو کمک نموده و از طرفی هم با ایجاد تحرک در عضلات سبب بهبود جریان خون در پا می‌گردد.
جلوگیری از پنومونی
در اوایل دوره‌ی ریکاوری، تنگی نفس و یا تنفس سطحی امری طبیعی است. دلیل این امر میتواند آثار بیهوشی عمل، مصرف دارو و یا عدم تحرک باشد. اما تنفسهای سطحی میتواند سبب شود تا بخش‌هایی از ریه به هم بچسبد (به این حالت اصطلاحا "آتلکتازی - Atelectasis" گفته می‌شود) و به این ترتیب فرد میتواند مستعد ابتلا به پنومونی (ذاتالریه) گردد. بنابراین برای جلوگیری از این شرایط باید سعی کنید تا به صورت متناوب نفس عمیق بکشید. البته پرستار هم به کمک دستگاهی به نام اسپیرومتر، برای کشیدن نفسهای عمیق به شما کمک میکند.
روند ریکاوری در خانه چگونه است؟
برای اینکه نتیجه‌ی مطلوبی از عمل تعویض مفصل زانویتان بگیرید، سعی کنید تا در چند هفتهی اول دوره‌ی ریکاوری در خانه دقیقا طبق گفتههای جراح عمل کنید. روند ریکاوری در خانه میتواند شامل موارد زیر باشد:
مراقبت از زخم
زخم جراحی را به کمک بخیه و یا منگنه (از روی پوست یا زیر پوست) میبندند. بخیههای روی پوست را چند هفته پس از جراحی باز می‌کنند اما بخیههای زیر پوست نیازی به خارج سازی ندارند. تا زمانی که زخم کاملا بسته و خشک نشده است آنرا با آب تماس ندهید. بهتر است تا برای جلوگیری از ایجاد حساسیت در زخم هنگام لباس پوشیدن یا استفاده از جوراب‌های طبی فشاری، زخمتان را بانداژ کنید.
تنظیم رژیم غذایی مناسب
کاهش اشتها تا چند هفته بعد از جراحی امری طبیعی است. داشتن یک رژیم غذایی متعادل به همراه مکمل آهن در بهبود زخم و بازیابی قدرت عضلانی موثر است.
داشتن تحرک و فعالیت
ورزش کردن، به خصوص در هفتههای اول پس از جراحی، بخش مهمی از روند ریکاوری در خانه میباشد. شما باید بعد از گذشت حدود 3 تا 6 هفته از عمل قادر باشید تا بیشتر فعالیت‌های روزانه‌تان را از سر بگیرید. توجه داشته باشید که تا چند هفته پس از جراحی، داشتن اندکی احساس درد هنگام فعالیت کردن یا استراحت در شب امری طبیعی است.
برنامهی فعالیت شما در خانه میتواند شامل موارد زیر باشد:
- برنامه‌ای تدریجی برای راه رفتن، ابتدا در محیط خانه و سپس در خارج خانه، به منظور بالا بردن توانایی حرکتیتان
- ادامه دادن فعالیت‌های معمول و روزانهی خانه؛ مانند: نشستن، برخاستن یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها
- انجام حرکات ورزشی بخصوص، چند بار در روز، به منظور بازیابی توانایی حرکتی و قدرت مفصل جدید. به احتمال زیاد، خودتان قادر به انجام این تمرینات خواهید بود اما در هفتههای اول پس از جراحی، بهتر است تا تحت نظر یک فیزیوتراپ در خانهتان یا در یک مرکز فیزیوتراپی انجام دهید.
زمانی می‌توانید دوباره شروع به رانندگی کنید که قادر باشید زانویتان را برای سوار شدن و نشستن در ماشین به راحتی خم کنید و همچنین عضلات پایتان بتوانند در زمان مناسبی برای فشردن پدال ترمز یا گاز عکسالعمل نشان دهند. به طور میانگین اکثر بیماران 4 تا 6 هفته پس از جراحی قادر خواهند بود تا دوباره رانندگی کنند.
آیا جراحی تعویض مفصل زانو عوارضی هم به همراه دارد؟
به طور کلی میزان بروز عوارض پس از عمل برای تعویض کامل مفصل زانو، پایین میباشد. طبق اطلاعات وبسایت
Orthoinfo، عوارض جدی مانند عفونت در کمتر از 2% بیماران و عوارض حادتری مانند سکتهی قلبی و مغزی از این درصد هم بسیار کمتر اتفاق میافتد. توجه داشته باشید که بیماریهای مزمن می‌توانند احتمال بروز عوارض را افزایش دهند. بروز عوارض میتواند تکمیل دوره‌ی ریکاوری را محدود ساخته و طولانی کنند.
به طور کلی عوارض احتمالی پس از عمل تعویض مفصل زانو عبارتند از:
- عفونت. عفونت ممکن است یا به صورت سطحی در زخم جراحی ایجاد شود یا به صورت عمقی در اطراف پروتز. عفونت میتواند در زمان بستری در بیمارستان، پس از ترخیص و یا حتی سالها پس از عمل بروز پیدا کند. عفونت‌های خفیف در سطح زخم جراحی، معمولا با مصرف آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند. اما درمان عفونت‌های حاد و عمیق نیاز به انجام دوباره‌ی جراحی (و درصورت نیاز خارج سازی پروتز) دارند. درواقع، عفونت در هرجایی از بدن که باشد میتواند درنهایت مفصل تعویض شده را هم دربر بگیرد.
- تشکیل لخته‌ی خون. تشکیل لخته‌ی خون در سیاهرگ‌های پا، یکی از معمول‌ترین عوارض پس از جراحی تعویض مفصل زانو میباشد. اگر این لخته‌های با جریان خون جابجا شده و به ریه‌ها برسند، می‌توانند جان افراد را تهدید کنند. جراح ارتوپد برای جلوگیری از تشکیل لخته‌ی خون در پاها برایتان برنامه‌ای تنظیم میکند شامل: ارزیابی متناوب وضعیت پاها، ورزش دادن پاها برای افزایش جریان خون، پوشیدن جوراب‌های طبی فشاری و مصرف داروهای رقیق‌کننده‌ی خون.
- مشکلات مربوط به ایمپلنت. هرچند تکنولوژی مواد و قطعات بکار رفته در ایمپلنت‌ها و تکنیک‌های انجام جراحی پیشرفته‌تر شدهاند اما با این وجود، با گذشت زمان سطوح ایمپلنت به تدریج فرسوده شده و قطعات آن شل می‌گردند. بعلاوه، متوسط گستره‌ی حرکتی پیش‌بینی شده‌ی زانو پس از تعویض، 115 درجه است، اما این مقدار پس از انجام جراحی میتواند محدودتر شود.
- عدم کاهش شدت درد. برای تعداد خیلی کمی از بیماران، کاهشی در میزان درد پس از عمل حاصل نشد. اما احتمال بروز این عارضه بسیار کم بوده و اکثر بیماران از کاهش میزان دردشان پس از عمل راضی بوده‌اند.
- آسیب‌های عصبی – عروقی. در موارد خیلی نادر، حین جراحی ممکن است به اعصاب و عروق اطراف زانو آسیب وارد شود.
چگونه میتوان از بروز عوارض احتمالی پس از جراحی جلوگیری کرد؟
جلوگیری از تشکیل لخته‌ی خون
در اوایل دوره‌ی ریکاوری، برای کاهش خطر تشکیل لخته‌ی خون در پاها، دقیقا طبق گفتههای جراحتان عمل نمایید؛ به طور مثال، جراحتان ممکن است از شما بخواهد تا مصرف داروهای رقیق‌کننده‌ی خون را که در بیمارستان آغاز نمودید، همچنان ادامه دهید.
در صورت مشاهدهی هرکدام از علائم هشدار دهندهی تشکیل لخته در پاها، حتما جراحتان را مطلع سازید. این علائم عبارتند از:
- دردی رو به افزایش در پشت ساق پا
- حساسیت و قرمزی در بالا یا پایین زانو
- افزایش تورم و یا ایجاد تورم جدید در پشت ساق پا و مچ پا به پایین
علائم هشدار دهندهی آمبولی ریوی (Pulmonary Embolism – حالتی که لخته‌ی خون از جایش جدا شده و از طریق جریان خون به ریه‌ها میرود) عبرتند از:
- احساس کمبود نفس ناگهانی
- درد ناگهانی در قفسه‌ی سینه
- احساس درد در بخش‌هایی از قفسه‌ی سینه هنگام سرفه کردن
جلوگیری از عفونت
از دلایل معمول بروز عفونت پس از جراحی تعویض مفصل زانو، ورود نوعی باکتری به جریان خون از طریق انجام پروسه‌های دندان پزشکی، عفونت مجاری ادراری و یا عفونت‌های پوستی میباشد. این باکتریها می‌توانند مفصل جدید زانو را دربر گرفته و سبب ایجاد عفونت در آن محل شوند.
بنابراین پس از جراحی تعویض مفصل، بیمارانی که مستعد عفونت هستند باید پیش از انجام پروسه‌های دندان پزشکی (حتی یک جرم گیری ساده) و یا هر پروسه‌ی جراحی دیگری که در طی آن ممکن است باکتری وارد بدن شود، از آنتی بیوتیک استفاده کنند. اگر جراح ارتوپد تشخیص دهد که شما مستعد عفونت هستید، حتما به شما خواهد گفت که پیش از انجام این پروسهها، برای پیشگیری از عفونت، آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.
اگر هرکدام از علائم هشدار دهندهی عفونت را مشاهده نمودید، حتما به پزشکتان الاع دهید. این علائم عبارتند از:
- تب دائم (بیش از 38-37 درجه ی سانتیگراد با استفاده از دماسنج دهانی)
- تب لرزه
- افزایش سرخی، حساسیت و تورم در اطراف زخم جراحی
- ترشح در محل زخم جراحی
- دردی رو به افزایش در مفصل جدید (چه در زمان فعالیت و چه در زمان استراحت)
زمین نخورید!
اگر در چند هفتهی اول پس از جراحی زمین بخورید ممکن است به مفصل جدیدتان آسیب وارد نموده و در نتیجه نیاز باشد تا دوباره تحت جراحی قرار بگیرید. توجه داشته باشید که پله‌ها تا زمانی که مفصل جدیدتان کامل بهبود نیافته، تهدیدی جدی برایتان بحساب میآیند. بنابراین بهتر است تا وقتیکه قدرت، انعطاف و تعادلتان به اندازهی کافی بهبود نیافته، برای حرکت کردن از ابزارهای کمکی مانند عصا یا واکر استفاده کنید یا اینکه از فرد دیگری بخواهید تا به شما کمک کند. جراح ارتوپد یا فیزیوتراپ در انتخاب این ابزار کمکی مناسب شما را راهنمایی نموده و زمانیکه دیگر لازم نیست از این ابزارها کمک بگیرید را هم به اطلاع شما خواهد رساند.
محافظت از مفصل
در حال حاضر در بیش از 90% جراحیهای تعویض مفصل زانو، ایمپلنت‌ها تا 15 سال پس از پایان جراحی همچنان سالم کار می‌کنند.
شما می‌توانید با رعایت دقیق گفتههای جراحتان پس از عمل، مراقبت از مفصل جدید، و حفظ وضعیت سلامتتان، نقش موثری در موفقیت جراحیتان داشته باشید.
برای محافظت از مفصل جدیدتان سعی کنید تا موارد زیر را همواره درنظر داشته باشید:
- به صورت منظم در برنامه‌های ورزشی سبک شرکت کنید تا به این ترتیب قدرت و توانایی حرکتی مفصل جدیدتان حفظ شود
- ملاحظات لازم جهت جلوگیری از آسیب دیدگی و زمین خوردن را رعایت نمایید. زیرا اگر در اثر آسیب دیدگی، استخونی در پایتان بشکند، ممکن است نیاز باشد تا باز هم تحت جراحی قرار گیرید
- حتما حتما با دندان‌پزشک خود درمیان بگذارید که عمل تعویض مفصل انجام داده‌اید و راجع به اینکه آیا نیاز است تا پیش از انجام پروسه‌های دندانپزشکی آنتی‌بیوتیک مصرف کنید، از جراح ارتوپدتان سؤال کنید.
- به طور معمول یکبار در سال، سعی کنید تا برای انجام معاینات و تصویربرداری ایکس ری، به جراح ارتوپدتان سربزنید.
نتیجه‌گیری نهایی
پس از تعویض مفصل هیپ با چه تغییراتی مواجه میشویم؟
یکی از اهداف اصلی جراحی تعویض مفصل زانو، بهبود گستره‌ی حرکتی مفصل میباشد؛ اما بازیابی کامل گستره‌ی حرکتی برای زانو تقریبا ممکن نیست. میزان بهبود گستره‌ی حرکتی زانو را میتوان پیش از جراحی پیش‌بینی نمود. اکثر بیماران پس از انجام این جراحی قادر خواهند بود تا زانویشان را تقریبا کامل صاف کنند و آنرا تاحدی که بتوان به راحتی از پله‌ها بالا و پایین رفت یا سوار ماشین شد خم نمایند. در این میان زانو زدن ممکن است اندکی دشوار باشد اما انجام آن ضرری نخواهد داشت. ممکن است در اطراف برش جراحی، حسی نداشته باشید. همچنین احساس سفتی در مفصل، به خصوص زمانی که بیش از حد خم میشوید، محتمل است.
ممکن است هنگام راه رفتن یا خم شدن صدایی از مفصل خود بشنوید که مربوط به کشیده شدن قطعات فلزی و پلاستیکی ایمپلنت برهم میباشد که کاملا طبیعی است. البته این مشکلات با گذر زمان کاهش پیدا خواهند کرد. اغلب بیماران در این زمینه اتفاق نظر دارند که این مشکلات در مقایسه با درد و محدودیت عملکردیای که پیش از تعویض مفصل داشتند، به هیچ وجه قابل مقایسه نیست.
مفصل جدیدتان ممکن است دستگاههای امنیتی شناسایی فلز، در فرودگاهها یا برخی ساختمانهای دیگر را به صدا درآورد. در این صورت به مأمور امنیتی راجع به عمل تعویض مفصلتان توضیح دهید. در صورت امکان از جراح ارتوپدتان بخواهید تا کارتی مبنی بر تأیید اینکه شما عمل تعویض مفصل انجام داده‌اید در اختیار شما قرار دهد.
