مفصل زانو از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟
ممکن است در ابتدا زانو را بخشی ساده و بدون پیچیدگی درنظر بگیرید. اما در حقیقت مفصل زانو یکی از مهم‌ترین مفاصل در بدن انسان است که وظیفه اصلی آن فراهم آوردن حرکت و پشتیبانی برای فعالیت‌هایی مانند راه رفتن، دویدن، نشستن و ایستادن است. این مفصل، بزرگترین مفصل بدن به شمار می‌رود و از مجموعه‌ای پیچیده تشکیل شده است. آناتومی مفصل زانو به گونه‌ای است که علاوه بر پشتیبانی از وزن بدن، امکان حرکت‌های مختلف را نیز فراهم می‌آورد.حقیقتی که اکثر مردم در طول عمر خود از آن بهره‌مند هستند بدون اینکه به آن توجهی کنند!
اغلب گفته می‌شود که زانو بزرگترین مفصل در بدن است. به صورت تئوری این مطلب درست است، اما در حقیقت خودِ این مفصل از چهار مفصل کوچکتر ساخته شده شامل:
- یک مفصل که کشکک (پاتلا) را به استخوان ران (فمور) متصل میکند
- دو مفصل که استخوان ساق را به استخوان ران متصل می‌کنند
- یک مفصل که استخوان درشت نی (تیبیا) و نازک نی (فیبولا) ساق را به هم متصل میکند
مفصل زانو به دلیل پیچیدگی و همینطور به این دلیل که متحمل وزن بدن می‌باشد، به نسبت دیگر مفاصل بدن بیشتر در معرض آسیب قرار دارد. به طور کلی، این مفصل از چهار بخش اصلی ساخته شده شامل: غضروف، استخوان‌ها، رباط‌ها (یا همان لیگامنت‌ها) و تاندون‌ها. این آسیب‌ها می‌توانند در هرکدام از بخش‌های ذکر شده‌ی مفصل زانو رخ دهند.
استخوان‌ها
انتهای استخوان ران (فمور) در ناحیه‌ای که به استخوان ساق (تیبیا) متصل می‌شود دارای دو برجستگی دایره‌ای شکل می‌باشد که به آنها فمورال کُندیل (Femoral Condyles) گفته می‌شود. سطحی از استخوان تیبیا که این دو قسمت بر روی آن قرار می‌گیرند را پلاتوی (Tibial Plateau) می‌نامند که خود به دو بخش تقسیم می‌شود، شامل: لترال پلاتوی (قسمت بیرونی آن که نسبت به زانوی پای مخالف دورتر قرار می گیرد) و مدیال پلاتوی (قسمت داخلی آن) است.
مفصل کوچکی که استخوان ریز نی (فیبولا) ساق را به کنار استخوان درشت نی (تیبیا) متصل میکند، یک مفصل استاتیک است؛ به این مفهوم که بر خلاف دیگر بخش‌های مفصل زانو، دارای گستره حرکتی محدودتر و کمتری می‌باشد.
عضلات
عضلات جلوی استخوان ران را عضلات چهارسر ران (Quadriceps) می‌نامند و همانطور که از نام آنها پیداست شامل چهار عضله می‌باشند. شما پایتان را به کمک این عضلات صاف می‌کنید. عضلات پشت استخوان ران را عضلات همسترینگ (Hamstrings) می‌نامند که با انقباض این عضلات پا خم می‌شود.
رباط‌ها
رباط‌ها، بافت‌هایی هستند که همانند طنابی محکم، انتهای استخوان‌ها را به هم متصل می‌کنند. در زانو، چهار رباط اصلی وجود دارد. رباط مدیال کولترال (MCL-Medial Collateral Ligament) و رباط لترال کولترال (LCL-Lateral Collateral Ligament) که در دو جانب مفصل زانو قرار دارند و از حرکت بیش از اندازه‌ی زانو به اطراف جلوگیری می‌کنند.
رباط صلیبی قدامی (ACL-Anterior Cruciate Ligament) و رباط صلیبی خلفی (PCL-Posterior Cruciate Ligament)، به ترتیب در جلو و عقب مفصل زانو قرار گرفته‌اند. و وظیفه‌ی تنظیم خم شدن پا به عقب و جلو را بر عهده دارند. همچنین رباط های جانبی (Collateral Ligaments) شامل رباط جانبی داخلی (MCL) است که از داخل زانو به بیرون کشیده شده و از حرکات جانبی غیرطبیعی زانو جلوگیری میکند، و دیگری رباط جانبی خارجی (LCL) که از بیرون زانو به داخل کشیده شده و از حرکات جانبی غیرطبیعی زانو جلوگیری میکند.
تاندون‌ها
تاندون‌ها مانند رباط‌ها می‌باشند با این تفاوت که ماهیچه‌ها را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. عضلات چهارسر و همسترینگ هرکدام دارای تاندونی می‌باشند که آنها را به استخوان زیرینشان متصل میکند. بزرگترین تاندون در زانو، تاندون پاتلار (Patellar Tendon) است که کشکک (پاتلا) را به ساق (تیبیا) متصل میکند.این تاندون که عضلات چهارسر ران را به تیبیا وصل میکند، حرکت زانو نقش حیاتی دارد.
همچنین تاندون‌های عضلاتی چون همسترینگ و عضلات چهارسر ران نیز در حرکت مفصل زانو نقش دارند.
زمانیکه رباط‌ها آسیب می‌بینند یا پاره می‌شوند، گاهی از تاندون‌ها برای پیوند استفاده نموده و جایگزین رباط‌های آسیب دیده می‌کنند.
غضروف مفصلی
غضروف مفصلی، پوششی محکم، لاستیکی، صیقلی و شفاف می‌باشد که انتهای استخوان‌ها در مفاصل را می‌پوشاند. این لایه با ضخامت یک چهارم اینچ (19 حدود میلیمتر)، نقش ضربه‌گیر را برای مفصل زانو ایفا نموده و در عین حال سطحی صاف و تقریبا بدون اصطکاک را برای حرکتی نرم و آزادانه فراهم آورده است.
منیسک (Meniscus)
منیسک بخشی هلالی شکل لاستیکی از جنس فیبروکارتیلاژ است که فضای بین استخوان ران و استخوان مسطح ساق، را پر نموده است. منیسک به عنوان ضربه‌گیر عمل کرده و فشار را در سطح مفصل زانو پخش میکند و در عین حال سطحی صاف و نرم را جهت حفاظت از غضروف مفصلی فراهم می‌آورند.
بورس‌ها (Bursae) و مایع سینوویال
بورس‌ها کیسه‌هایی پر از مایع هستند که به عنوان یک سطح لیز، اصطکاک بین استخوان‌ها، تاندون‌ها و ماهیچه‌ها را کاهش می‌دهند. این کیسه‌ها با مایع سینوویال پر شده‌اند، مایعی غلیظ که نقش روان کننده حرکت را در داخل مفاصل ایفا میکند. در واقع یک غشای فیبروزی است که اطراف مفصل زانو را احاطه کرده و مفصل را از محیط اطراف محافظت میکند و همچنین مایعی که درون کپسول مفصلی وجود دارد، نقش روان‌سازی مفصل را بر عهده دارد. این مایع به‌طور طبیعی به حفظ حرکت نرم و جلوگیری از سایش غضروف‌ها کمک میکند.
در نتیجه مفصل زانو یک ساختار پیچیده و کارآمد است که از ترکیب استخوان‌ها، غضروف‌ها، لیگامنت‌ها، تاندون‌ها و دیگر بافت‌ها برای فراهم کردن حرکات ضروری روزانه استفاده میکند. مراقبت صحیح از زانو و پیشگیری از آسیب‌ها می‌تواند به حفظ عملکرد صحیح این مفصل در طول عمر کمک کند.
هنوز دیدگاهی ثبت نشده است، شما اولین دیدگاه را ثبت کنید.
ثبت دیدگاه