بعد از عمل تعویض مفصل زانو، توانایی خم و صاف کردن زانو برای بسیاری از بیماران به یک چالش بزرگ تبدیل می‌شود. این مقاله به بررسی دلایل مشکلات زانو و راهکارهای درمانی برای بهبود حرکت بیمار و خم شدن زانو بعد از عمل تعویض مفصل می‌پردازد.
خشکی زانو بعد از تعویض مفصل
برخی بیماران پس از جراحی تعویض مفصل زانو در بازیابی حرکت طبیعی زانو با مشکل مواجه می‌شوند. ناتوانی در خم و صاف کردن زانو می‌تواند به چندین دلیل مختلف رخ دهد، از جمله:
عدم کنترل مناسب درد
کنترل درد در دوره نقاهت در بازیابی حرکت زانو بسیار تاثیرگذار است. اگر درد به خوبی مدیریت نشود، بیماران تمایلی به حرکت دادن زانو نخواهند داشت، که این خود منجر به سفتی و خشکی زانو می‌شود. برخی از بیماران به دلیل عدم تحمل عوارض جانبی داروهای مسکن، آن هارا مصرف نمی کنند. اما باید توجه داشت که کنترل ناکافی درد می‌تواند در حرکت بیمار مشکل ایجاد کند و حتی باعث تشکیل بافت زخم شود.
راهکارها
- بیماران باید تحت راهنمایی دقیق پزشک از مسکن‌ها و داروهای ضد التهابی استفاده کنند.
- علاوه بر داروها، استفاده از کمپرس سرد و گرم، ماساژ درمانی، و تمرینات آرام‌بخش نیز می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
ناتوانی در حرکت قبل از جراحی
بیمارانی که قبل از جراحی توانایی کمی در حرکت زانوی خود دارند، بیشتر در معرض خطر خشکی زانو پس از جراحی قرار دارند. این ضعف حرکتی می‌تواند ناشی از آسیب‌های قبلی، آرتروز شدید، یا دیگر مشکلات مفصلی باشد.
راهکارها
- قبل از جراحی، بیمار می‌تواند با همکاری فیزیوتراپیست تمریناتی انجام دهد تا حرکت زانو بهبود یابد.
- در حین جراحی، جراح ممکن است اقداماتی مانند آزادسازی رباط‌ها و بافت‌های سفت را انجام دهد تا حرکت و خم شدن زانو پس از جراحی آسان‌تر شود. این اقدامات شامل برداشتن تکه‌های آسیب‌دیده غضروف یا استخوان است که ممکن است حرکت زانو را محدود کنند.
تشکیل زخم بیش از حد (آرتروفیبروز)
برخی افراد به طور طبیعی بافت زخم بیشتری نسبت به دیگران در بدنشان ایجاد می شود، این مشکل که به نام آرتروفیبروز شناخته می‌شود، می‌تواند منجر به سفتی زانو پس از جراحی شود. در حدود 3 تا 10 درصد از بیماران پس از تعویض مفصل زانو به این مشکل مبتلا می‌شوند.
راهکارها
- تشخیص زودهنگام این مشکل و انجام مانیپولاسیون یا درمان‌های فیزیکی می‌تواند به کاهش اثرات آرتروفیبروز کمک کند.
- گاهی اوقات نیاز به جراحی مجدد برای برداشتن بافت اسکار خواهد بود.
قرارگیری نامناسب پروتزها
جراحی تعویض مفصل زانو نیازمند دقت بالایی در قرار دادن پروتزهاست. اگر پروتزها به درستی قرار نگیرند، می‌توانند منجر به عدم تعادل زانو و در نتیجه سفتی و محدودیت در حرکت و خم شدن زانو بعد از عمل تعویض مفصل شوند.
راهکارها
- جراحان از تکنیک‌های پیشرفته و ابزارهای دقیق برای اطمینان از جای‌گذاری صحیح پروتزها استفاده می‌کنند.
- در صورت بروز مشکل، ممکن است نیاز به جراحی مجدد برای تعویض پروتزها باشد.
مدت زمان بهبودی کامل پس از تعویض مفصل زانو
بازگرداندن دامنه حرکتی زانو پس از جراحی نیازمند زمان، تمرینات منظم، و همکاری مستمر با فیزیوتراپیست است. در اکثر بیماران، دامنه حرکتی زانو در سه ماه اول پس از جراحی به سرعت افزایش می‌یابد و می‌تواند تا دو سال پس از جراحی نیز بهبود یابد.
روش‌های بهبود دامنه حرکتی
دامنه حرکت طبیعی زانو پس از جراحی معمولاً بین 0 تا 110 درجه یا بیشتر است. بیمارانی که در این محدوده به حرکت زانوی خود دست می‌یابند، می‌توانند فعالیت‌های روزانه خود را به خوبی انجام دهند. برای بهبود این دامنه حرکتی، از ترکیبی از تمرینات کششی، تمرینات مقاومتی، و فعالیت‌های تدریجی استفاده می‌شود.
تمرینات کششی و تقویتی
این تمرینات به افزایش انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات اطراف مفصل زانو کمک می‌کنند. تمریناتی مانند کشش چهارسر ران، اسلاید پاشنه، بالا بردن ساق پا، و تمرینات صاف کردن زانو بسیار مؤثر هستند.
استفاده از دستگاهCPM
این دستگاه به طور مداوم زانو را در حال حرکت نگه می‌دارد و به کاهش خشکی و افزایش دامنه حرکت و خم شدن زانو بعد از عمل تعویض مفصل کمک می‌کند. استفاده از این دستگاه به ویژه در مراحل اولیه پس از جراحی توصیه می‌شود.
درمان خشکی زانو پس از تعویض مفصل
درمان خشکی زانو به مدت زمانی که از جراحی گذشته است و علت اصلی خشکی بستگی دارد. اگر مشکل خشکی زانو در مراحل اولیه پس از جراحی شناسایی شود، درمان آن به مراتب ساده‌تر خواهد بود.
فیزیوتراپی
- فیزیوتراپیست‌ها برنامه‌های تمرینی خاصی را برای بیماران طراحی می‌کنند که به کاهش سفتی و افزایش حرکت زانو کمک می‌کند. تمرینات باید به طور منظم و با دقت انجام شود تا بهبودی به حداکثر برسد.
- تمرینات تقویتی و کششی هدفمند می‌توانند عضلات را تقویت کرده و به حفظ تحرک مفصل کمک کنند.
مانیپولاسیون
- این روش برای شکستن بافت‌های سفت و زخم‌های داخلی زانو استفاده می‌شود. در این روش، بیمار تحت بیهوشی قرار می‌گیرد و جراح با اعمال نیرو به زانو سعی می‌کند که حرکت طبیعی زانو را بازگرداند. این روش به ویژه در 6 تا 12 هفته اول پس از جراحی مؤثر است.
تعویض مجدد مفصل زانو
- در صورتی که هیچ‌یک از روش‌های درمانی کارساز نباشد و یا پروتزها به درستی جای‌گیری نکرده باشند، ممکن است نیاز به جراحی مجدد و تعویض مفصل زانو باشد. این جراحی معمولاً به عنوان آخرین راه‌حل در نظر گرفته می‌شود.
عمل تعویض مفصل زانو یکی از موثرترین روش‌های درمان آرتروز شدید و بیماری های مفصلی است. اما برای بهبودی کامل پس از جراحی باید به کنترل درد، انجام تمرینات منظم، و پیگیری‌های پزشکی توجه داشته باشید. با آگاهی از راه های درمانی ، بیماران بهتر می‌توانند با چالش‌های پس از جراحی روبه‌رو شوند و به کیفیت زندگی دلخواه خود بازگردند.
مراجع:
