چه عواملی میتوانند منجر به پا درد گردند؟
شما هر روز به کمک پاهایتان حرکت می‌کنید بدون اینکه کمترین توجهی به آنها داشته باشید تا زمانیکه دچار آسیب دیدگی شوند. برای اینکه راهی برای درمان دردتان بیابید باید ابتدا علت این درد را بشناسید. اولین قدم شناسایی محل دقیق درد است. در این مقاله براساس محل درد در پا به بررسی انواع آسیب دیدگی‌هایی که میتوانند عامل آن باشند، می‌پردازیم.
درد در پاشنه پا
اگر پاشنه پایتان درد می‌کند، ممکن است دچار فاشیای پلانتار (Plantar fasciitis) شده باشید. این عارضه بر اثر التهاب بافت محکمی که پاشنه‌ی پا را به پنجه متصل می‌کند، ایجاد می‌گردد. درد ناشی از فاشیای پلانتار در پاشنه و یا قوس کف پا حس می‌شود و معمولا صبح‌ها هنگام بیرون آمدن از رختخواب به بیشترین حد خود می‌رسد.
برای درمان این عارضه می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- پایتان را استراحت دهید
- حرکات کششی مخصوص عضلات کف پا را انجام دهید
- از مسکن‌های بدون نیاز به نسخه استفاده نمایید
- کفش‌هایی بپوشید که به خوبی قوس پا را پوشش داده و دارای کفی‌های مناسب در ناحیه‌ی پاشنه پا هستند
تشکیل زائده‌های استخوانی در پاشنه پا (Heel Spurs) نیز میتواند دلیل دیگری بر درد در پاشنه‌ی پا باشد. این عارضه در اثر رشد غیر طبیعی استخوان در پاشنه ایجاد می‌شود. این زائده‌ها میتوانند به دلیل پوشیدن کفش نامناسب، راه رفتن و یا وضعیت ایستادن نادرست و یا حتی در اثر فعالیت‌هایی مانند دویدن ایجاد شوند. این عارضه هنگام راه رفتن و ایستادن میتواند دردناک باشد. اغلب مردم دچار این عارضه هستند اما احساس درد ندارند. افرادی که کف پایشان صاف بوده و یا بیش از حد قوس دار است، بیشتر احتمال دارد که درد ناشی از تشکیل این زائده‌ها را احساس کنند.
برای درمان این عارضه می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- پوشیدن پدهای طبی مخصوص پاشنه
- استفاده از کفی کفشی که منحصرا برای پای شما طراحی شده (آنها را ارتوتیک نیز می‌نامند)
- پوشیدن کفش‌هایی که کاملا متناسب با پایتان بوده و کفی‌های ضربه گیر دارند
- مصرف مسکن‌های بدون نیاز به نسخه
- استراحت دادن به پا
- فیزیوتراپی
اگر راه‌های بالا در کاهش دردتان موثر نبودند، از پزشکان در رابطه با دیگر گزینه‌های درمانی پرس‌وجو کنید.
کبودی در اثر برخورد با سنگ (Stone Bruise)، کبودی عمیقی در استخوان دایره‌ای زیر انگشت شست (Ball of the foot) و یا لایه‌ی چربی (Fat pad) پوشاننده‌ی پاشنه پا است که در اثر آسیب دیدگی‌های شدید و یا به دلیل برخورد پاشنه پا با شئ‌ای محکم ایجاد می‌شود. درد ناشی از این عارضه مانند راه رفتن بر روی سنگ ریزه است که به تدریج و خود به خود کاهش یافته و بهبود می‌یابد.
اقداماتی که می‌توانید در زمان آسیب دیدگی انجام دهید عبارتند از:
- استراحت دادن به پا
- استفاده از پک یخ در محل آسیب دیدگی
- مصرف داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه
شکستگی استخوان پاشنه (Heel fracture) از دیگر دلایل درد در پاشنه‌ی پا است. استخوان پاشنه در اثر آسیب‌های شدیدی مانند محکم زمین خوردن و یا تصادف ممکن است دچار شکستگی گشته و یا حتی خرد شود. علائم شکستگی استخوان پاشنه معمولا با علائم زیر همراه است:
- درد
- کبودی
- ورم
- عدم توانایی راه رفتن
روند درمان شکستگی پاشنه میتواند شامل اقدامات زیر باشد:
- جلوگیری از تحت فشار قرار گرفتن پاشنه پا؛ به این منظور می‌توانید برای مدتی با کمک عصا راه بروید
- پاشنه‌ی پا را با استفاده از پدهای طبی مخصوص بپوشانید
- استفاده از آتل یا گچ گرفتن پاشنه‌ی پا
- با پزشکتان راجع به مصرف مسکن‌های با نسخه و بدون نسخه گفت‌وگو کنید
- فیزیوتراپی
اگر با انجام موارد بالا دردتان همچنان ادامه داشت، درباره‌ی گزینه‌ی جراحی با پزشکتان گفت‌وگو نمایید.
درد در بخش زیرین پنجه پا
متاتارسالژی (Metatarsalgia) یکی از عوامل درد و التهاب در بخش زیرین پنجه پا است. علت معمول این عارضه پوشیدن کفش نامناسب میباشد؛ کفشی که با شکل پا همخوانی نداشته باشد. اما فعالیت‌های شدیدی مانند دویدن و یا پریدن نیز میتوانند عامل بروز متاتارسالژی باشند. گاهی به این عارضه کبودی در اثر برخورد با سنگ (Stone Bruise) نیز گفته می‌شود.
برای درمان این عارضه می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- مصرف داروهای مسکن
- استراحت دادن به پا
- استفاده از پک یخ
- پوشیدن کفش مناسب
- به منظور کاهش فشار وارده به پنجه از کفی برای کفشتان استفاده نمایید
بر اثر عارضه‌ای به نام مورتون نوروما (Morton’s neuroma) بافت دربر گیرنده‌ی اعصابی که از بین بخش ابتدایی انگشتان پا (معمولا بین انگشت سوم و چهارم) عبور می‌کنند، ضخیم می‌گردد. این تغییر سبب می‌شود که فرد دچار درد و یا بی‌حسی در بخش زیرین پنجه پا گردد. اغلب، خانمها به دلیل پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند یا تنگ دچار این عارضه می‌شوند.
برای درمان این عارضه می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- قرار دادن کفی مخصوص در داخل کفش به منظور کاهش میزان فشار وارده به عصب
- تزریق استروئید یا دیگر داروها در پا
- مصرف داروهای مسکن
- عدم پوشیدن کفش پاشنه بلند و یا کفش‌های نوک تیز
- عدم شرکت در فعالیت‌هایی که عصب ضخیم شده را تحت فشار قرار می‌دهد
- جراحی
نزدیک به انگشت شست پا، دو استخوان به نام سزاموئید (Sesamoid) وجود دارد که تنها توسط تاندون به هم متصل شده‌اند. زمانی که تاندون متصل کننده‌ی دو استخوان سزاموئید به هم، دچار آسیب دیدگی یا التهاب شود، به آن سزاموئیدیت (Sesamoiditis) گفته می‌شود. سزاموئیدیت صورتی از عارضه‌ی تاندونیت میباشد که اغلب میان دونده‌ها و بالرین‌ها رایج است.
برای درمان این عارضه می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- استراحت دادن پا
- استفاده از پک یخ در ناحیه‌ی درد
- قرار دادن پد طبی در زیر پنجه پا
- پوشیدن کفشی مناسب و راحت با پاشنه‌ای کوتاه
- بستن انگشت شست به منظور جلوگیری از حرکت کردن مفصل آن و کمک به روند بهبودی
- مشورت با پزشک در رابطه با انجام تزریق استوئید
درد در قوس کف پا
فاشیای پلانتار (Plantar fasciitis) از دلایل معمول درد در قوس کف پا است. این عارضه ممکن است پاشنه، قوس کف پا و یا هر دو را درگیر کند که روش درمان آن در هر سه حالت مشابه است. برای فاشیای پلانتار مزمن، تزریق ترکیبی از استروئید و بی‌حسی محلی معمولا پیشنهاد می‌شود.
صافی قوس کف پا (Fallen arches/Flat feet)، به شرایطی گفته می‌شود که قوس کف پا از بین رفته و منجر به درد و دیگر مشکلات می‌گردد.
روند درمان این عارضه میتواند شامل موارد زیر باشد:
- قرار دادن کفی مخصوص در داخل کفش
- تنظیم ویژگی‌های کفش برای همخوانی با شکل پا
- استراحت کردن
- استفاده از پک یخ
- کمک گرفتن از عصا حین راه رفتن
- فیزیوتراپی
- گاهی نیز جراحی
درد در پنجه پا
یکی از دلایل بروز درد در پنجه پا، نقرس (Gout) میباشد که نوعی آرتروز بحساب می‌آید. بر اثر این عارضه در مفاصل انگشتان پا کریستال‌هایی شکل می‌گیرند که منجر به درد شدید و ایجاد ورم می‌گردند. از این میان اغلب انگشت شست پا تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
روند درمان این عاضه میتواند شامل موارد زیر باشد:
- استراحت دادن به پا
- استفاده از پک یخ
- مصرف داروهایی مانند: کلشیسین (Colchicine)، داروهای ضد التهاب فاقد استروئید (NSAIDs) و یا پردنیزون (Prednisone)
- عدم مصرف غذاهایی که سبب تشدید نقرس می‌شود
بونیون یا قوز شست پا (Bunion)، زائده‌ای استخوانی است که در سمت تیغه‌ی داخلی پا و نزدیک به ابتدای انگشت شست ایجاد می‌شود. این عارضه منجر به انحراف انگشت شست پا از راستای طبیعی آن می‌گردد. پوشیدن کفش‌هایی با سایز نامناسب یکی از دلایلی است که میتواند افراد را دچار بونیون نماید. این عارضه اغلب به طور طبیعی با افزایش سن در افراد ظاهر می‌شود. افرادی که دارای قوز شست پا هستند اغلب دچار انگشت چکشی (Hammertoe) نیز می‌گردند. برای درمان سعی کنید تا کفشتان را عوض نموده و از کفی‌های طبی مناسب در آن استفاده نمایید. اگر با این تغییر دردتان همچنان ادامه داشت، آنگاه پزشک ممکن است انجام جراحی را به شما پیشنهاد نماید.
عارضه‌ی انگشت چکشی (Hammertoe) به شرایطی گفته می‌شود که انگشت‌های دوم، سوم و چهارم پا از مفصل میانی خم شده و ظاهری چکشی پیدا می‌کنند. انگشت چکشی در اثر عدم تعادل عضلانی (یک عضله از عضله‌ای دیگر قوی‌تر است) ایجاد می‌شود اما پوشیدن کفش نامناسب هم در بروز آن بی‌تاثیر نیست.
برای درمان، پزشک به احتمال زیاد به شما پیشنهاد می‌کند تا کفشی بپوشید که دارای پنجه‌ای پهن و بستری مناسب برای قرار گیری انگشتان پا میباشد. وی همچنین یکسری تمرین کششی برای انگشتان پا به شما آموزش می‌دهد. پس از این مراحل اگر همچنان درد داشتید، به احتمال زیاد گزینه‌ی جراحی به شما پیشنهاد خواهد شد.
انگشت چنگالی (Claw toe) به شرایطی گفته می‌شود که انگشتان پا به سمت بالا یا پایین خم شده و دیگر صاف نمی‌شوند. این عارضه اغلب به دلیل آسیب عصبی ناشی از بیماری‌هایی مانند دیابت و یا اعتیاد به الکل میباشد که منجر به تضعیف عضلات پا نیز می‌گردد. برای جلوگیری از اذیت شدن و پینه بستن پا، افراد باید کفش مخصوصی که با چنگالی شدن انگشتان تطابق دارد بپوشند.
برای درمان این عارضه می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- کفش مناسب بپوشید. از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند و تنگ خودداری کنید.
- انجام حرکات کششی مخصوص مفاصل انگشتان پا
- استفاده از کفی‌های طبی کفش
- درباره‌ی گزینه‌ی جراحی از پزشک سوال کنید
زمانیکه پوست اطراف ناخن از یک یا هر دو طرف آن رشد کرده و روی ناخن را بگیرد اصطلاحا گفته می‌شود که ناخن در گوشت فرو رفته است (Ingrowth toenail). این عارضه میتواند منجر به درد و عفونت گردد.
برای درمان این عارضه می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- روزانه چهار ساعت پا را در آب ولرم قرار دهید
- روزی یک مرتبه، یک گاز را بین ناخن و پوست مرطوب شده قرار دهید
- اگر راه‌های بالا موثر نبودند حتما به پزشک مراجعه نمایید
پا چمنی (Turf toe) به شرایطی گفته می‌شود که فرد در ابتدای استخوان انگشت شست پا دچار درد شده باشد. این عارضه نتیجه‌ی فعالیت بیش از حد و نوعی پیچ خوردگی در لیگامنت‌ها است. پا چمنی را میتوان نوعی سزاموئیدیت (Sesamoiditis) و یا نوعی شکستگی استخوان سزاموئید نیز دانست. اغلب ورزشکارانی که در زمین‌های پوشیده شده با چمن مصنوعی ورزش می‌کنند در معرض این عارضه قرار دارند، به همین دلیل این عارضه را پا چمنی می‌نامند.
پیچ خوردگی انگشتان پا (Toe sprain) زمانی رخ می‌دهد که تحت فشار جمع شوند و یا به صورت ناگهانی و محکم با شئ‌ای برخورد نموده و در نتیجه تاندون‌های اطراف آنها دچار آسیب دیدگی شوند. اگر انگشتان دچار شکستگی نشده باشند، درد و تورم ناشی از پیچ خوردگی پس از مدتی خود به خود بهبود خواهد یافت.
هر کدام از استخوان‌های سازنده‌ی انگشتان پا ممکن است دچار شکستگی (Fracture) شوند. شکستگی‌های خفیف با استراحت، استفاده از پک یخ و مصرف داروهای مسکن قابل درمان هستند اما شکستگی‌های شدید برای بهبودی نیاز به انجام جراحی دارند.
هالوکس ریجیدوس (Hallux rigidus) یا خشکی انگشت شست پا، نوعی آرتروز میباشد که در ابتدای انگشت شست پا رخ می‌دهد. درد و خشکی مفصل انگشت شست از جمله علائم هالوس ریجیدوس هستند که به تدریج و با گذشت زمان شدت پیدا می‌کنند. مصرف داروهای مسکن و انجام حرکات کششی از جمله روش‌های درمانی برای این عارضه هستند اما در برخی موارد بهبودی تنها با انجام جراحی حاصل می‌گردد.
بافت پوستی زمخت تشکیل شده بر نقاطی از پا و انگشتان پا که تحت فشار قرار دارند و یا دچار احساس سوزش می‌باشند را میخچه (Corn) می‌نامند. میخچه‌ها گاهی شبیه به شاخ (Horn) به نظر میرسند. پینه (Callus) نیز بافت پوستی زمختی است با این تفاوت که بر روی بخش وسیع‌تری از پا و انگشتان تشکیل می‌شود. پا در شرایطی که تحت فشار و یا سوزش باشد، پینه می‌زند. به طور کلی میخچه و پینه هر دو بر اثر پوشیدن کفش نامناسب ایجاد می‌شوند.
برای درمان این دو عارضه می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- کفش مناسب بپوشید
- پا را خیس نموده و به کمک سنگ پا پوست اضافی را جدا سازید
یکی دیگر از دلایل درد در پنجه‌ی پا، شکستگی استخوان‌های سزاموئید (Sesamoid fracture) میباشد. این دو استخوان کوچک سزاموئید نزدیک به انگشت شست پا و در داخل تاندون‌هایی که به آن متصل می‌شوند قرار گرفته‌اند. از علائم اصلی شکستگی استخوان سزاموئید میتوان به درد در انگشت شست و اطراف آن اشاره کرد.
روند درمان این عارضه میتواند شامل موارد زیر باشد:
- استراحت دادن به پا، استفاده از پک یخ و بالا آوردن سطح پا حین استراحت
- پوشیدن کفش‌هایی با کف محکم و خشک به منظور جلوگیری از حرکت کردن مفصل انگشت شست حین راه رفتن
- استفاده از پدهایی مخصوص پا (Foot pad) برای کاهش فشار
- مصرف داروهای مسکن
اگر با انجام موارد بالا دردتان متوقف نشد، حتما به پزشک مراجعه کنید
درد در تیغه‌ی بیرونی پا
در بیشتر موارد، استخوان متاتارسال پنجم (The fifth metatarsal bone) که در تیغه‌ی بیرونی پا واقع شده دچار شکستگی می‌شود. علائم شکستگی این استخوان شامل: درد، تورم و کبودی در تیغه‌ی بیرونی پا است. اگر احساس کردید که این بخش از پایتان دچار شکستگی شده است، حتما به پزشک مراجعه نمایید.
روند درمان این عارضه میتواند شامل موارد زیر باشد:
- مصرف داروهای مسکن
- استراحت دادن به پا، استفاده از پک یخ و بالا آوردن سطح پا حین استراحت
- راه نرفتن بر روی پای آسیب دیده
- در صورت نیاز با پزشکتان راجع به انجام جراحی گفت‌وگو نمایید
- در برخی شرایط نیاز است تا پای آسیب دیده گچ گرفته شود
دردی که در تمام نقاط پا احساس می‌شود
افراد دیابتی اغلب دچار نوروپاتی (Neuropathy) یا همان آسیب عصبی می‌گردند. درد ناشی از نوروپاتی میتواند به صورت احساس سوزش و گزگز در هر جایی از پا حس گردد. اگر دچار نوروپاتی هستید، درباره‌ی مصرف داروهای مسکن و راه‌هایی برای جلوگیری از وخیم شدن شرایطتان در آینده با پزشک گفت‌وگو نمایید.
تاندونیت (Tendinitis) به شرایطی گفته می‌شود که تاندون‌ها دچار التهاب و سوزش شوند. تاندون‌ها همانند طناب عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. از آنجایی که تاندون‌ها در تمامی سطح پا کشیده شده‌اند، بنابراین آسیب دیدگی آنها میتواند سبب بروز درد در هر نقطه‌ای از پا گردد.
روند درمان تاندونیت میتواند شامل موارد زیر باشد:
- استراحت دادن به پا
- مصرف داروهای مسکن
- تزریق استروئید
- در چنین شرایطی به ندرت نیاز به انجام جراحی خواهد بود
منابع:
