هرچند شما بلافاصله پس از جراحی قادر خواهید بود تا به کمک واکر یا عصا راه بروید اما برای ریکاوری بعد از عمل تعویض مفصل زانو و مراقبت های لازم تا هفته‌ها پس از جراحی جهت انجام وظایف روزانه مانند: آشپزی، خرید، حمام کردن و شستن لباس‌هایتان به کمک نیاز خواهید داشت.
اگر تنها زندگی می‌کنید می‌توانید از مطب جراح ارتوپدتان، یا یک مددکار اجتماعی (Social Worker) و یا فردی که در بیمارستان مسئول ترخیص و خدمات پس از ترخیص است (Discharge Planner)، بخواهید تا مقدماتی را فراهم آورند که فردی ماهر، پس از ترخیص از بیمارستان به شما در خانه کمک کند و یا اینکه درصورت نیاز، مقدماتی را برایتان فراهم کنند تا پس از ترخیص از بیمارستان برای مدت کوتاهی در یک مرکز خدمات پرستاری (Extended Care Facility) بمانید.
آماده سازی خانه برای ریکاوری عمل تعویض مفصل زانو
ایجاد اصلاحاتی در خانه میتواند شرایط را برای گذراندن ریکاوریتان راحت‌تر نماید. به طور مثال موارد زیر می‌توانند انجام فعالیت‌های روزانه را برایتان راحت‌تر سازند:
- در کنار دوش یا وان حمام، میله‌ی ایمنی (Safety Bars) یا نرده نصب کنید
- تمام راه پله ها را نرده‌کشی کنید
- برای اوایل دوره‌ی ریکاوری صندلی‌ای تهیه نمایید که دارای نشیمنگاهی محکم و سفت (به ارتفاع حدود 45 تا 50 سانتی‌متر)، دو دسته، پشتی محکم و چهارپایه‌ای برای بالا آورد سطح پاها، باشد.
- از توالت فرنگی استفاده نموده و سطح نشستن آن را، درصورت نیاز، با استفاده از تجهیزات مخصوصی بالا آورید تا هنگام نسشتن کمتر به شما فشار وارد شود.
- هنگام دوش‌گرفتن از نیمکت‌ها یا صندلی‌هایی که محکم و پایدار بوده و مخصوص اینکار می‌باشند، استفاده کنید.
- اگر در مسیر رفت‌وآمدتان در خانه فرشی لیز یا سیم برقی وجود دارد که احتمال دارد خطر آفرین باشد، آنرا از مسیر حرکتتان خارج سازید.
- از آنجاییکه استفاده از پله‌ها در اوایل دوره‌ی ریکاوری برایتان دشوار خواهد بود، بهتر است تا کمتر از پله‌ها رفت‌وآمد نموده و برای مدتی، به طور موقت در یک طبقه‌ی ثابت برای خودتان یک اتاق نشیمن درنظر بگیرید.
ریکاوری و توانبخشی پس از عمل مفصل زانو
چه انتظاراتی پس از عمل تعویض مفصل زانو میتوان داشت؟
به طور کلی عمل تعویض مفصل زانو یک عمل موفق بحساب می‌آید و این موفقیت با معیارهایی از جمله طول عمر مفید ایمپلنت، میزان رضایت شما از کاهش درد و افزایش توانایی حرکتیتان، سنجیده می‌شود.
پس از پایان جراحی، تمرکزتان را بر ریکاوری و توانبخشی معطوف کنید. شما نیاز دارید تا به فعالیت‌های روزانهتان بازگردید. جراح به شما خواهد گفت که چه زمانی قادر خواهید بود فعالیت‌های معمولتان را دوباره از سر بگیرید. اما معمولا پس از گذشت دو تا چهار هفته از دوره‌ی ریکاوری احتمالا قادر به انجام فعالیت‌هایی مانند بالا و پایین رفتن از پله‌ها، رانندگی و زانو زدن خواهید بود. درصورتیکه شغلتان نیازمند کار فیزیکی نباشد، بعد از حدود یک ماه می‌توانید سرکار خود بازگردید.برای بهبودی سریعتر پس از عمل نیاز به مراقبت های لازم است جهت جلوگیری از بروز عوارض و تضمین موفقیت طولانی‌مدت پروتز ، ضروری است.
با پیگیری برنامه‌ی توانبخشی‌ای که برایتان تنظیم شده و دنبال کردن گفته‌های پزشکتان قادر خواهید بود که نتایج عمل تعویض زانوی خود را بهبود ببخشید.
روند ریکاوری در بیمارستان چگونه است؟
به احتمال زیاد پس از جراحی تا چند روز در بیمارستان بستری خواهید بود. روند ریکاوری در این دوره شامل موارد زیر است:
کنترل درد
داشتن اندکی احساس درد پس از جراحی کاملا طبیعی بوده و بخشی از روند بهبود می‌باشد. پزشکان و پرستاران در این شرایط تلاش می‌کنند تا دردتان را کاهش داده و روند ریکاوریتان را سرعت بخشند.
برای تسکین درد بعد از عمل، معمولا مسکن تجویز می‌کنند. در رابطه با کنترل درد، مسکن‌های زیادی وجود دارند؛ مانند: اوپیوئیدها (Opioids)، داروهای ضد التهاب فاقد استروئید (NSAIDs) و بی‌حسی‌های موضعی. پزشک به منظور تاثیر بهتر بر کاهش درد معمولا این داروهای مسکن را به صورت ترکیبی تجویز میکند تا با این کار میزان مصرف اوپیوئید هم کاهش یابد.
باید بدانید که اگرچه اوپیوئیدها به کاهش درد کمک می‌کنند اما جزء مواد مخدر بوده و می‌توانند اعتیاد آور باشند؛ به طوریکه اعتیاد به اوپیوئیدها و مصرف بیش از حد این داروها در آمریکا تبدیل به مشکلی جدی شده است. بنابراین بسیار اهمیت دارد که مصرف اوپیوئید دقیقا طبق دستور پزشک و تحت نظر وی باشد. به محض اینکه حس کردید دردتان رو به بهبودی است، مصرف اوپیوئید را متوقف نمایید. توجه داشته باشید که اگر تا چند روز پس از جراحی دردتان کاهش پیدا نکرد، حتما به جراحتان اطلاع دهید.
جلوگیری از تشکیل لخته‌ی خون
اقداماتی که پزشک به منظور جلوگیری از تشکیل لخته‌ی خون و کاهش تورم پاها، ممکن است به شما پیشنهاد کند عبارتند از: مصرف رقیق‌کننده‌های خونی، پوشیدن جوراب‌های طبی فشاری و استفاده از ابزارهای مخصوصی که پاها را دربر گرفته و به صورت متناوب از باد پر و خالی می‌شوند.
سعی کنید تا بلافاصله پس از جراحی، پاها و مچ‌ها را حرکت دهید؛ زیرا اینکار سبب می‌شود تا جریان خون در عضلات پا افزایش یافته، از تورم و تشکیل لخته‌ی خون در پا جلوگیری گردد.
فیزیوتراپی
اکثر بیماران، یک روز بعد از جراحی، تمرینات ورزشی زانوی جدیدشان را شروع می‌کنند. البته در مواردی هم دیده شده که بیمار دقیقا در روز جراحی شروع به حرکت دادن زانوی جدیدش نموده است. اندکی پس از جراحی، فیزیوتراپ برای کمک به تقویت پا و بازیابی توانایی حرکتی زانو، چند حرکت ورزشی به شما آموزش خواهد داد. اینگونه به تدریج قادر خواهید بود تا راه بروید و به انجام فعالیت‌های روزانهتان بپردازید.
از طرفی جراحتان برای کمک به بازیابی توانایی حرکتی زانو و پا، از دستگاه مخصوصی استفاده میکند که زانویتان را در حالی که در تخت دراز کشیده‌اید به حالت‌های مختلف حرکت می‌دهد. این دستگاه CPM (Continuous Passive Motion) نام دارد. برخی از جراحان بر این باورند که دستگاه CPM، با قرار دادن پا در سطحی بالاتر به کاهش تورم زانو کمک نموده و از طرفی هم با ایجاد تحرک در عضلات سبب بهبود جریان خون در پا می‌گردد.
جلوگیری از پنومونی
در اوایل دوره‌ی ریکاوری، تنگی نفس و یا تنفس سطحی امری طبیعی است. دلیل این امر میتواند آثار بیهوشی عمل، مصرف دارو و یا عدم تحرک باشد. اما تنفس‌های سطحی میتواند سبب شود تا بخش‌هایی از ریه به هم بچسبد (به این حالت اصطلاحا “آتلکتازی – Atelectasis” گفته می‌شود) و به این ترتیب فرد میتواند مستعد ابتلا به پنومونی (ذات‌الریه) گردد. بنابراین برای جلوگیری از این شرایط باید سعی کنید تا به صورت متناوب نفس عمیق بکشید. البته پرستار هم به کمک دستگاهی به نام اسپیرومتر، برای کشیدن نفس‌های عمیق به شما کمک میکند.
روند ریکاوری در خانه چگونه است؟
برای اینکه نتیجه‌ی مطلوبی از عمل تعویض مفصل زانویتان بگیرید، سعی کنید تا در چند هفته‌ی اول دوره‌ی ریکاوری در خانه دقیقا طبق گفته‌های جراح عمل کنید. روند ریکاوری در خانه میتواند شامل موارد زیر باشد:
مراقبت از زخم
زخم جراحی را به کمک بخیه و یا منگنه (از روی پوست یا زیر پوست) می‌بندند. بخیه‌های روی پوست را چند هفته پس از جراحی باز می‌کنند اما بخیه‌های زیر پوست نیازی به خارج سازی ندارند. تا زمانی که زخم کاملا بسته و خشک نشده است آنرا با آب تماس ندهید. بهتر است تا برای جلوگیری از ایجاد حساسیت در زخم هنگام لباس پوشیدن یا استفاده از جوراب‌های طبی فشاری، زخمتان را بانداژ کنید.
تنظیم رژیم غذایی مناسب
کاهش اشتها تا چند هفته بعد از جراحی امری طبیعی است. داشتن یک رژیم غذایی متعادل به همراه مکمل آهن در بهبود زخم و بازیابی قدرت عضلانی موثر است.
داشتن تحرک و فعالیت
ورزش کردن، به خصوص در هفته‌های اول پس از جراحی، بخش مهمی از روند ریکاوری در خانه می‌باشد. شما باید بعد از گذشت حدود 3 تا 6 هفته از عمل قادر باشید تا بیشتر فعالیت‌های روزانهتان را از سر بگیرید. توجه داشته باشید که تا چند هفته پس از جراحی، داشتن اندکی احساس درد هنگام فعالیت کردن یا استراحت در شب امری طبیعی است.
برنامه‌ی فعالیت شما در خانه میتواند شامل موارد زیر باشد:
- برنامه‌ای تدریجی برای راه رفتن، ابتدا در محیط خانه و سپس در خارج خانه، به منظور بالا بردن توانایی حرکتیتان
- ادامه دادن فعالیت‌های معمول و روزانه‌ی خانه؛ مانند: نشستن، برخاستن یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها
- انجام حرکات ورزشی بخصوص، چند بار در روز، به منظور بازیابی توانایی حرکتی و قدرت مفصل جدید. به احتمال زیاد، خودتان قادر به انجام این تمرینات خواهید بود اما در هفته‌های اول پس از جراحی، بهتر است تا تحت نظر یک فیزیوتراپ در خانه‌تان یا در یک مرکز فیزیوتراپی انجام دهید.
زمانی می‌توانید دوباره شروع به رانندگی کنید که قادر باشید زانویتان را برای سوار شدن و نشستن در ماشین به راحتی خم کنید و همچنین عضلات پایتان بتوانند در زمان مناسبی برای فشردن پدال ترمز یا گاز عکس‌العمل نشان دهند. به طور میانگین اکثر بیماران 4 تا 6 هفته پس از جراحی قادر خواهند بود تا دوباره رانندگی کنند.
چگونه میتوانم به بهتر شدن روند ریکاوری کمک کنم؟
تا چند روز پس از جراحی شما قادر خواهید بود با عصا یا واکر راه بروید اما احتمالاً برای بعضی از فعالیت های روزمره شامل فعالیت های زیر به کمک احتیاج دارید.
- حمام کردن
- نظافت
- شستن لباس ها
- آشپزی
- رفتن به خرید
از قبل برنامه ریزی کنید تا یکی از عزیزانتان بعد از جراحی به شما کمک کند!
مزایای جراحی تعویض مفصل زانو چیست؟
آرتروپلاستی زانو به عنوان یک روش ایمن و موثر شناخته می‌شود که به افراد کمک میکند تا توانایی حرکت خود را بهبود بخشند و از درد‌های زانو در طولانی‌مدت رهایی یابند. بسیاری از افرادی که جراحی تعویض مفصل زانو را انجام داده‌اند، مدتی پس از جراحی، کاهش چشمگیر درد، افزایش توانایی حرکت و بهبود کیفیت زندگی خود را تجربه می‌کنند.
آیا جراحی تعویض مفصل زانو عوارضی هم به همراه دارد؟
به طور کلی میزان بروز عوارض پس از عمل برای تعویض کامل مفصل زانو، پایین می‌باشد. طبق اطلاعات وبسایت Orthoinfo، عوارض جدی مانند عفونت در کمتر از 2% بیماران و عوارض حادتری مانند سکته‌ی قلبی و مغزی از این درصد هم بسیار کمتر اتفاق می‌افتد. توجه داشته باشید که بیماری‌های مزمن می‌توانند احتمال بروز عوارض را افزایش دهند. بروز عوارض میتواند تکمیل دوره‌ی ریکاوری را محدود ساخته و طولانی کنند.
به طور کلی عوارض احتمالی پس از عمل تعویض مفصل زانو عبارتند از:
- عفونت. عفونت ممکن است یا به صورت سطحی در زخم جراحی ایجاد شود یا به صورت عمقی در اطراف پروتز. عفونت میتواند در زمان بستری در بیمارستان، پس از ترخیص و یا حتی سالها پس از عمل بروز پیدا کند. عفونت‌های خفیف در سطح زخم جراحی، معمولا با مصرف آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند. اما درمان عفونت‌های حاد و عمیق نیاز به انجام دوباره‌ی جراحی (و درصورت نیاز خارج سازی پروتز) دارند. درواقع، عفونت در هرجایی از بدن که باشد میتواند درنهایت مفصل تعویض شده را هم دربر بگیرد.
- تشکیل لخته‌ی خون. تشکیل لخته‌ی خون در سیاهرگ‌های پا، یکی از معمول‌ترین عوارض پس از جراحی تعویض مفصل زانو می‌باشد. اگر این لخته‌های با جریان خون جابجا شده و به ریه‌ها برسند، می‌توانند جان افراد را تهدید کنند. جراح ارتوپد برای جلوگیری از تشکیل لخته‌ی خون در پاها برایتان برنامه‌ای تنظیم میکند شامل: ارزیابی متناوب وضعیت پاها، ورزش دادن پاها برای افزایش جریان خون، پوشیدن جوراب‌های طبی فشاری و مصرف داروهای رقیق‌کننده‌ی خون.
- مشکلات مربوط به ایمپلنت. هرچند تکنولوژی مواد و قطعات بکار رفته در ایمپلنت‌ها و تکنیک‌های انجام جراحی پیشرفته‌تر شده‌اند اما با این وجود، با گذشت زمان سطوح ایمپلنت به تدریج فرسوده شده و قطعات آن شل می‌گردند. بعلاوه، متوسط گستره‌ی حرکتی پیش‌بینی شده‌ی زانو پس از تعویض، 115 درجه است، اما این مقدار پس از انجام جراحی میتواند محدودتر شود.
- عدم کاهش شدت درد. برای تعداد خیلی کمی از بیماران، کاهشی در میزان درد پس از عمل حاصل نشد. اما احتمال بروز این عارضه بسیار کم بوده و اکثر بیماران از کاهش میزان دردشان پس از عمل راضی بوده‌اند.
- آسیب‌های عصبی – عروقی. در موارد خیلی نادر، حین جراحی ممکن است به اعصاب و عروق اطراف زانو آسیب وارد شود.
چگونه میتوان از بروز عوارض احتمالی پس از جراحی جلوگیری کرد؟
جلوگیری از تشکیل لخته‌ی خون
در اوایل دوره‌ی ریکاوری، برای کاهش خطر تشکیل لخته‌ی خون در پاها، دقیقا طبق گفته‌های جراحتان عمل نمایید؛ به طور مثال، جراحتان ممکن است از شما بخواهد تا مصرف داروهای رقیق‌کننده‌ی خون را که در بیمارستان آغاز نمودید، همچنان ادامه دهید.
در صورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم هشدار دهنده‌ی تشکیل لخته در پاها، حتما جراحتان را مطلع سازید. این علائم عبارتند از:
- دردی رو به افزایش در پشت ساق پا
- حساسیت و قرمزی در بالا یا پایین زانو
- افزایش تورم و یا ایجاد تورم جدید در پشت ساق پا و مچ پا به پایین
علائم هشدار دهنده‌ی آمبولی ریوی (Pulmonary Embolism – حالتی که لخته‌ی خون از جایش جدا شده و از طریق جریان خون به ریه‌ها میرود) عبرتند از:
- احساس کمبود نفس ناگهانی
- درد ناگهانی در قفسه‌ی سینه
- احساس درد در بخش‌هایی از قفسه‌ی سینه هنگام سرفه کردن
جلوگیری از عفونت پس از عمل تعویض مفصل زانو
از دلایل معمول بروز عفونت بعد از عمل تعویض مفصل زانو ، ورود نوعی باکتری به جریان خون از طریق انجام پروسه‌های دندان پزشکی، عفونت مجاری ادراری و یا عفونت‌های پوستی می‌باشد. این باکتری‌ها می‌توانند مفصل جدید زانو را دربر گرفته و سبب ایجاد عفونت در آن محل شوند.
بنابراین پس از جراحی تعویض مفصل، بیمارانی که مستعد عفونت هستند باید پیش از انجام پروسه‌های دندان پزشکی (حتی یک جرم گیری ساده) و یا هر پروسه‌ی جراحی دیگری که در طی آن ممکن است باکتری وارد بدن شود، از آنتی بیوتیک استفاده کنند. اگر جراح ارتوپد تشخیص دهد که شما مستعد عفونت هستید، حتما به شما خواهد گفت که پیش از انجام این پروسه‌ها، برای پیشگیری از عفونت، آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.
اگر هرکدام از علائم هشدار دهنده‌ی عفونت را مشاهده نمودید، حتما به پزشکتان اطلاع دهید. این علائم عبارتند از:
- تب دائم (بیش از 38-37 درجه ی سانتیگراد با استفاده از دماسنج دهانی)
- تب لرزه
- افزایش سرخی، حساسیت و تورم در اطراف زخم جراحی
- ترشح در محل زخم جراحی
- دردی رو به افزایش در مفصل جدید (چه در زمان فعالیت و چه در زمان استراحت)
زمین نخورید!
اگر در چند هفته‌ی اول پس از جراحی زمین بخورید ممکن است به مفصل جدیدتان آسیب وارد نموده و در نتیجه نیاز باشد تا دوباره تحت جراحی قرار بگیرید. توجه داشته باشید که بالا رفتن از پله‌ها تا زمانی که مفصل جدیدتان کامل بهبود نیافته، تهدیدی جدی برایتان بحساب می‌آیند. بنابراین بهتر است تا وقتی که قدرت، انعطاف و تعادلتان به اندازه‌ی کافی بهبود نیافته، برای حرکت کردن از ابزارهای کمکی مانند عصا یا واکر استفاده کنید یا اینکه از فرد دیگری بخواهید تا به شما کمک کند. جراح ارتوپد یا فیزیوتراپ در انتخاب این ابزار کمکی مناسب شما را راهنمایی نموده و زمانیکه دیگر لازم نیست از این ابزارها کمک بگیرید را هم به اطلاع شما خواهد رساند.
محافظت از مفصل
در حال حاضر در بیش از 90% جراحی‌های تعویض مفصل زانو، پروتز ها تا 19 سال پس از پایان جراحی همچنان سالم کار می‌کنند.
شما می‌توانید با رعایت دقیق گفته‌های جراحتان پس از عمل، مراقبت از مفصل جدید، و حفظ وضعیت سلامتتان، نقش موثری در موفقیت جراحیتان داشته باشید.
برای محافظت از مفصل جدیدتان سعی کنید موارد زیر را همواره درنظر داشته باشید:
- به صورت منظم در برنامه‌های ورزشی سبک شرکت کنید تا به این ترتیب قدرت و توانایی حرکتی مفصل جدیدتان حفظ شود
- ملاحظات لازم جهت جلوگیری از آسیب دیدگی و زمین خوردن را رعایت نمایید. زیرا اگر در اثر آسیب دیدگی، استخونی در پایتان بشکند، ممکن است نیاز باشد تا باز هم تحت جراحی قرار گیرید
- حتما حتما با دندان‌پزشک خود درمیان بگذارید که عمل تعویض مفصل انجام داده‌اید و راجع به اینکه آیا نیاز است تا پیش از انجام پروسه‌های دندانپزشکی آنتی‌بیوتیک مصرف کنید، از جراح ارتوپدتان سؤال کنید.
- به طور معمول یکبار در سال، سعی کنید تا برای انجام معاینات و تصویربرداری ایکس ری، به جراح ارتوپدتان سربزنید.
مراجع:
https://www.professeur-cavaignac.com
https://orthoinfo.aaos.org/en/recovery/total-knee-replacement-exercise-guide
هنوز دیدگاهی ثبت نشده است، شما اولین دیدگاه را ثبت کنید.
ثبت دیدگاه