مفصل لگن (هیپ) یکی از بزرگترین و پایدارترین مفاصل بدن انسان است که نقش مهمی در حرکت و تحمل وزن دارد. این مفصل از نوع گوی و کاسهای (ball and socket) است که امکان حرکات متنوعی را فراهم میکند.
اجزای اصلی مفصل لگن
استخوانها
- سر استخوان ران (فمور): قسمت کروی شکل بالایی استخوان ران که به عنوان “گوی” مفصل عمل میکند.
- حفره استابولوم: فرورفتگی در استخوان لگن که به عنوان “کاسه” مفصل عمل میکند و سر استخوان ران در آن قرار میگیرد.

رباطها
- رباط ایلیوفمورال (Iliofemoral): قویترین رباط بدن که در قسمت جلویی مفصل قرار دارد و از باز شدن بیش از حد ران جلوگیری میکند.
- رباط پوبوفمورال (Pubofemoral): در قسمت جلویی-پایینی مفصل قرار دارد و از دور شدن بیش از حد ران از محور بدن جلوگیری میکند.
- رباط ایسکیوفمورال (Ischiofemoral): در قسمت پشتی مفصل قرار دارد و از چرخش داخلی بیش از حد ران جلوگیری میکند.
- لابروم استابولار: حلقهای از بافت فیبری-غضروفی که لبه حفره استابولوم را میپوشاند و به افزایش عمق آن و پایداری مفصل کمک میکند.
- کپسول مفصلی: پوششی فیبری که اطراف مفصل را احاطه کرده و به همراه مایع سینوویال درون آن، به روانسازی حرکات و تغذیه غضروف مفصلی کمک میکند.

عملکرد مفصل لگن چگونه است؟
مفصل، نقطهای است که در آن استخوانهای مختلفی به هم میرسند و با هم همکاری میکنند. نتیجهی این همکاری کمک به انجام وظایف روزانه مانند: نشستن، بالا و پایین رفتن از پلهها، راه رفتن و غیره میباشد. مفصل لگن مفصل گوی وکاسهای شکل می باشد، بدلیل گوی مانند بودنِ سر استخوان ران (فمور) که در یک استخوان کاسه مانند (استابولار) محکم شده است. کاسهی مفصل لگن، بخشی از استخوان لگن میباشد. جایی که این دو استخوان با هم تماس پیدا میکنند، با یک پوشش نرم اما محکم پوشیده شده که به آن غضروف مفصلی میگویند که سبب میشود تا مفصل حرکتی نرم داشته باشد.

آرتروز مفصل لگن
با پیشرفت آسیبدیدگیِ مفصل لگن، استخوانها شروع به ساییده شدن بر روی هم نموده و به تدریج با از بین رفتن غضروف، سطحی سخت در این نواحی تشکیل میشود که در نهایت منجر به تماس مستقیم استخوان با استخوان شده و ایجاد درد و سفتی در مفصل لگن(آرتروز) خواهد شد.

در جراحی تعویض مفصل لگن، قسمتهای آسیب دیده و دچار آرتروز را با یک ایمپلنت جایگزین میکنند که سطح نرم و صاف مفصل را دوباره به آن بازگردانده و سبب کاهش درد ناشی از کشیده شدن استخوانها بر روی هم میشود. این ایمپلنت شامل قسمت های زیر میباشد:

در نهایت، آگاهی و درک بیماران از ساختار و عملکرد مفصل و شرایط مختلفی که میتواند بر آن تاثیر بگذارد، کلیدی است برای تصمیمگیری آگاهانه در مورد عمل جراحی تعویض مفصل لگن. هدف از این جراحی، بازگرداندن توانایی حرکتی در مفصل لگن و کیفیت زندگی است تا بیماران بتوانند بدون درد و محدودیت به زندگی روزمره خود بازگردند. بیماران میتوانند با گذراندن دوره نقاهت کوتاه مدت و اصولی و انجام فیزیوتراپی تحت نظر متخصص به زودی به فعالیت روزانه و طبیعی خود بپردازند.
مراجع: